Data publikacji:
2024-07-01
Strona główna > Artykuł
Testament Polski Walczącej. Złudne nadzieje na niepodległą Polskę
polskieradio.pl
Ostatni dokument Polskiego Państwa Podziemnego niósł złudną nadzieję, że "osiągnięcie porozumienia z Rosją (...) jest możliwe i że ono jedynie zlikwiduje po wieczne czasy nieprzyjaźń polsko-rosyjską, mającą swe źródła w polityce reakcyjnego caratu, zastępując ją wzajemnym szacunkiem, zaufaniem i przyjaźnią dla obu narodów, Europy i całej demokratycznej ludzkości".
Kwatera Batalionu AK "Zośka" na warszawskich Powązkach. Widoczny znak Polski Walczącej, tzw. kotwica, oraz symbol Grup Szturmowych Szarych Szeregów.fot. NAC
Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny
1 lipca 1945 roku ogłoszony został ostatni akt Polskiego Państwa Podziemnego. Manifest do Narodu Polskiego i Narodów Zjednoczonych, zakończony Testamentem Polski Walczącej. Dokument autorstwa Jerzego Brauna, ostatniego Delegata Rządu na Kraj, był wyrazem sprzeciwu wobec bezprawnego przejmowania władzy przez komunistów w Polsce.
Testament Polski Walczącej - fragment audycji z cyklu "Podręcznik historii najnowszej". (RWE, 1.01.1986).
Polskie Państwo Podziemne, organizowane od pierwszych dni niemieckiej okupacji, było fenomenem na skalę światową. W konspiracji przez wszystkie lata II wojny światowej kierowano walką o niepodległość Polski w kraju i na uchodźstwie. W żadnym innym kraju opór wobec okupanta nie był tak silny i zorganizowany. Udało się też, w miarę możliwości, zachować ciągłość prawną państwa polskiego, działalność administracyjną i sądowniczą. Liczne ugrupowania tworzyły podziemną scenę polityczną.
Wrzesień 1939 - zobacz serwis specjalny
Dwa największe przedsięwzięcia Polskiego Państwa Podziemnego to akcja "Burza" i Powstanie Warszawskie. Klęska tego ostatniego znacznie ograniczyła możliwości działania. 19 stycznia 1945, gdy większość ziem polskich była zajęta przez wojska sowieckie, gen. Okulicki wydał rozkaz rozwiązania Armii Krajowej.
Proces szesnastu przywódców Polski Podziemnej i powstanie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej, zaakceptowane przez zachodnich sojuszników Polski, oznaczał podporządkowanie kraju Związkowi Sowieckiemu i utratę poparcia wolnego świata dla rządu Tomasza Arciszewskiego.
Tym samym w niekorzystnej sytuacji geopolitycznej dalsza walka w formie konspiracji nie była możliwa. Podjęto decyzję o rozwiązaniu Delegatury Rządu na Kraj i Rady Jedności Narodowej. 1 lipca 1945 w Krakowie odbyło się ostatnie posiedzenie. W ostatnim numerze "Rzeczpospolitej Polskiej" zamieszczono Testament Polski Podziemnej.
W dokumencie postulowano opuszczenie ziem polskich przez Armię Czerwoną i NKWD, likwidację aparatu przemocy i prześladowań oraz przeprowadzenie demokratycznych reform. Na końcu wyrażono nadzieję, że: "osiągnięcie porozumienia z Rosją na tych zasadach jest możliwe i że ono jedynie zlikwiduje po wieczne czasy nieprzyjaźń polsko-rosyjską, mającą swe źródła w polityce reakcyjnego caratu, zastępując ją wzajemnym szacunkiem, zaufaniem i przyjaźnią dla obu narodów, Europy i całej demokratycznej ludzkości".
Złudna nadzieja i ostatni, dramatyczny apel Polskiego Państwa Podziemnego dobitnie obrazuje pięć lat walki z okrutnym okupantem. Walki bohaterskiej, lecz nie zakończonej uzyskaniem oczekiwanej niepodległości.
mjm