Studio reportażu i dokumentu Polskiego Radia

Grupa Ładosia, inaczej grupa berneńska to nazwa nadana polskim dyplomatom oraz działaczom żydowskim, którzy wspólnie stworzyli w Szwajcarii w czasie II wojny światowej system nielegalnej produkcji paszportów południowo 0 środkomoamerykańskich dla ratowania europejskich Żydów od zagłady. 

Była ona kręgiem nieformalnym, nie miała struktury, a powiązania między jej członkami były niesymetryczne. Przy bezpośredniej produkcji paszportów główne kontakty odbywały się między konsulem Konstantym Rokickim, który był bezpośrednim twórcą większości paszportów i zajmował się ich kupowaniem na czarnym rynku, oraz Abrahamem Silberscheinem i Chaimem Eissem, którzy zajmowali się przemytem paszportów, zdjęć i danych personalnych między Bernem, a okupowaną Europą oraz zapewniali znaczną część finansowania operacji.

Rolą Aleksandra Ładosia i Stefana Ryniewicza było zapewnienie poparcia berneńskiego korpusu dyplomatycznego oraz uniemożliwienie rozbicia operacji przez szwajcarską policję. Obaj interweniowali w tej sprawie w 1943, protestując odpowiednio wobec szwajcarskiego ministra spraw zagranicznych Marcela Pilet-Golaza oraz szefa policji Heinricha Rothmunda. 

Z kolei Juliusz Kühl, który w momencie wybuchu wojny był 26-letnim doktorem ekonomii po Uniwersytecie Berneńskim zapewniał bezpieczne kontakty między organizacjami żydowskimi i Poselstwem. W późniejszych latach pełnił również funkcję wiceszefa działu konsularnego.  Prawdopodobnie zajmował się również nielegalnym transportem formularzy paszportowych.

***

Reportaż "Paszporty życia" autorstwa Urszuli Żółtowskiej-Tomaszewskiej został wyemitowany w piątek (17.12) o godz. 0.35 na antenie Programu 1.