Studio reportażu Polskiego Radia

• Kuzyn i brat cioteczny oznaczają to samo, ich występowanie zależy od regionu, terenu, zwyczaju i więzi rodzinnych
• Ciocia z kolei jest określeniem uniwersalnym, ponieważ może być zarówno siostrą matki, jak i siostrą ojca - podkreśla językoznawca 

Brat cioteczny czy kuzyn? 

Określenie kuzyn lub brat cioteczny oznacza to samo i zależy od regionu, terenu, zwyczaju i więzi rodzinnych. Brat cioteczny to syn naszego wujka lub naszej cioci, którzy są rodzeństwem naszych rodziców. - Bardziej naturalne i rodzime są określenia brat cioteczny czy siostra cioteczna. To są określenia rodzime, których jest pełno wśród nazw stopni pokrewieństwa - podkreśla językoznawca prof. Monika Kresa. - Kuzyn czy kuzynka to zapożyczenie z języka francuskiego, które współcześnie zdominowało polszczyznę. Ono jest lepsze od siostry ciotecznej czy brata ciotecznego, ponieważ jest prostsze i bardziej uniwersalne - ocenia. 

 

Jak dodaje prof. Kresa, zanim zaczęto używać zwrotów takich jak kuzyn czy kuzynka, w języku obowiązywały określenia "pociot" czy "pociotka". - Dzisiaj te określenia kojarzą nam się pejoratywnie. Dzisiaj mówimy o pociotkach w znaczeniu dalekiej rodziny, ale wcześniej był to synonim francuskiego kuzyna i kuzynki - opowiada gość Jedynki. 

Wujek, ciocia a stryj, stryjenka 

Niegdyś mogliśmy osobnym mianem określić niemal każdego członka bliższej i dalszej rodziny, do dziś zachowało się tylko kilkanaście określeń stopni pokrewieństwa i powinowactwa. Podstawowe, najważniejsze dla nas, określenia pokrewieństwa w linii prostej zachowały niezmienione znaczenie: matka, ojciec, córka, syn. 

- Przykładowo wuj ma określenie uniwersalne, ale pierwotnie było rozróżnienie, że wuj to brat matki, a stryj to brat ojca. Do dzisiaj w tradycyjnych rodzinach to rozróżnienie funkcjonuje - wyjaśnia gość "Czterech pór roku". - Ciocia z kolei jest określeniem uniwersalnym, bo ciocia jest zarówno siostrą matki, jak i siostrą ojca - dodaje. 

Jak zwracać się do kuzynów babci lub dziadka? 

Jak podkreśla prof. Monika Kresa, w przypadku starszego pokolenia powinniśmy kierować się zdrowym rozsądkiem. - Nie ma określonej normy językowej czy konkretnej zasady, jak nazywać dalsze relacje. Na pewno nie powinniśmy mówić "babciu", ponieważ to określenie jest zarezerwowane dla bliższych więzi rodzinnych. Pragmatyka językowa i nasza kultura powinny być wyznacznikami tego, jak się do takich osób zwracać - wyjaśnia ekspert. 

Zobacz też:

• Jaki prezent dla dziecka wybrać pod choinkę?
• Świąteczne pogotowie kulinarne. Sposób na pozbawionego zapachu karpia
• Niezdrowe emocje przy świątecznym stole. Jak uniknąć kłótni?

***

Tytuł audycji: Cztery pory roku

Prowadzi: Sława Bieńczycka

Gość: prof. Monika Kresa (językoznawca, UW) 

Data emisji: 23.12.2021 r. 

Godzina emisji: 11.21 

ans