Data publikacji:
2022-03-01
Strona główna > Artykuł
"Kurier" - reportaż Adama Bogoryja-Zakrzewskiego o kurierze AK Edmundzie Bukowskim ps. Edmund
Studio Reportażu i Dokumentu
"Kurier" Adama Bogoryja-Zakrzewskiego to reportaż o rodzinnej tragedii rodziny żołnierza Armii Krajowej, o kurierze AK Edmundzie Bukowskim ps. Edmund i jego synu Krzysztofie, który nie zdążył poznać ojca. Był zbyt mały, by go zapamiętać. Miał zaledwie dziesięć miesięcy, gdy 13 kwietnia 1950 roku w więzieniu mokotowskim stracono jego tatę.
Edmund Bukowskifot. PAP/Rafał Guz
"Kurier" - reportaż Adama Bogoryja-Zakrzewskiego
Edmund Bukowski działał w konspiracji już jesienią 1939 roku w Wilnie. Służył w Oddziale V Łączności Wileńskiego Okręgu Armii Krajowej. Był m.in. tłumaczem z języka litewskiego. Podczas wojny przewoził sprzęt radiowy i tabele szyfrów dla konspiracji. Kursował do Warszawy jako łącznik między Komendą Okręgu Wileńskiego a Komendą Główną AK w Warszawie.
Po wojnie był głównym łącznikiem na terenie Polski szefa wileńskich struktur AK oraz kurierem komendanta Wileńskiego Okręgu AK ze Sztabem Naczelnego Wodza. Przewoził, m.in. do Niemiec, Francji i Włoch, informacje z kraju, a zza granicy - środki na działalność podziemia oraz rozkazy dla struktur AK. W latach 1947-1948 organizował siatkę wywiadowczą na rzecz Rządu RP na uchodźstwie.
Aresztowano go w czerwcu 1948 roku, podczas szeroko zakrojonej "Akcji X" Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (MBP). Jej celem było rozbicie siatki wileńskiego AK. Wraz z nim funkcjonariusze UB aresztowali 16 osób z jego rodziny, także jego żonę. Za współudział w konspiracji otrzymała wyrok 15 lat pozbawienia wolności. Sąd orzekł też o przepadku mienia rodziny. Wychowaniem jego syna - Krzysztofa - musieli zająć się dziadek z babcią.
Kości por. Bukowskiego znaleziono po latach w dole zbiorowym na tzw. Łączce, wtedy - śmietniku na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Tam pod osłoną nocy pogrzebali je potajemnie funkcjonariusze MBP. Szczątki porucznika naukowcy z Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów w Szczecinie zidentyfikowali jako pierwsze.
Prace te prowadzi największy w Polsce, 25-osobowy, ośrodek badawczy, pod kierunkiem prof. Andrzeja Ossowskiego, wnuczka żołnierza AK. Do tej pory dzięki wyspecjalizowanym badaniom genetycznym naukowców z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, pochowano w małych - o rozmiarach dziecięcych - trumnach szczątki po 70 żołnierzach, które naukowcy przypisali konkretnym osobom.
Reportaż "Kurier" to także opowieść o losie Krzysztofa Bukowskiego - syna zamordowanego przez UB porucznika - "wroga ludu". Mężczyzna wiedzę o ojcu czerpał ze spotkań rodzinnych cioć i wujków. Pierwszy raz o tacie mógł mówić publicznie dopiero po upadku rządów "komuny" w Polsce.
Reportaż "Kurier" autorstwa Adama Bogoryja-Zakrzewskiego powstał we współpracy z Agatą Rokicką.
***
Reportaż "Kurier" został wyemitowany w ramach pasma "Noc z Reportażem" we wtorek (1.03) w Programie 1.