Data publikacji:
2022-11-02
Strona główna > Artykuł
"Znaki pamięci" - reportaż Moniki Chrobak
Studio Reportażu i Dokumentu
To jedna z najsłynniejszych nekropolii w Polsce i najstarsza w Zakopanem. Mowa o Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku. Został założony w drugiej połowie XIX wieku przez pierwszego proboszcza zakopiańskiego, księdza Józefa Stolarczyka.
Zakopiański Cmentarz Zasłużonych na Pęksowym Brzyzkufot. Shutterstock/marekusz
"Znaki pamięci" - reportaż Moniki Chrobak
Grunty pod niego ofiarował właściciel terenu Jan Pęksa. Pierwotnie był miejscem pochówku mieszkańców Zakopanego i okolic. Były tu grzebane także bliżej nieznane osoby młode, ofiary wypraw w Tatry lub gruźlicy. W 1889 roku pochowano na nim pierwszą osobę zasłużoną dla Zakopanego, doktora Tytusa Chałubińskiego. W 1931 roku cmentarz uznano za zabytek narodowy.
Na Pęksowym Brzyzku znajduje się około 500 grobów, w tym 250 osób zasłużonych, m.in. Kazimierz Przerwa-Tetmajer (poeta), Kornel Makuszyński (pisarz, krytyk), Antoni Kenar (rzeźbiarz), Antoni Rząsa (rzeźbiarz), Władysław Orkan (pisarz), Władysław Hasior (rzeźbiarz) czy Zofia Radwańska-Paryska (pisarka, taterniczka). Na cmentarzu są rodzinne nagrobki rodów góralskich – Gąsieniców, Walczaków, Pęksów i innych. Niemal wszystkie nagrobki są niepowtarzalnymi dziełami sztuki, mówi architekt, muzyk i popularyzator folkloru góralskiego Jan Karpiel Bułecka z Zakopanego, który opowiada w reportażu o tym niezwykłym miejscu.
Są tam kapliczki, góralskie krzyże rzeźbione w motywy podhalańskie, malowane na szkle lub wykonane w drewnie, kamieniu czy metalu. Na cmentarzu są też nagrobki symboliczne: himalaisty Macieja Berbeki, etnografa Bronisława Piłsudskiego, kompozytorów Karola Szymanowskiego i Mieczysława Karłowicza, generała Mariusza Zaruskiego, pisarza, malarza i dramaturga Stanisława Ignacego Witkiewicza Witkacego oraz olimpijczyka i taternika Bronisława Czecha.
CMENTARZ NA PĘKSOWYM BRZYZKU - Pęksowy Brzyzek National Cemetery - Zakopane Poland (4K)/D&B TRAVELS
***
Reportaż "Znaki pamięci" Moniki Chrobak został wyemitowany w środę (2 listopada) o godz. 22.15 na antenie Trójki.