Studio reportażu i dokumentu Polskiego Radia

W historii Polski wielu wybitnym twórcom przyszło tworzyć na emigracji. W XIX wieku zaborcy, a w wieku XX sowiecki okupant zmuszał tych, którzy swoimi wierszami, prozą czy muzyką głosili prawdę o zniewoleniu ojczyzny, do opuszczenia rodzinnych stron. W domu groziła im śmierć lub więzienie.

Tworząc na emigracji, skazani byli na zapomnienie we własnym kraju. Ich dzieła znikały z bibliotek i sklepowych półek, a przy nazwiskach figurowały adnotacje "zdrajca", "kolaborant" i różne inne epitety. Żyli więc i tworzyli na emigracji, pogrążeni w tęsknocie za Polską, nie zapominając o niej, aż do śmierci.

Jednym z takich emigracyjnych "wyklętych poetów" był Józef Łobodowski. Właśnie o nim opowiada Maciej Jastrzębski w reportażu dokumentalnym "Do ostatniej kropli krwi".

---

Józef Łobodowski urodził się 19 marca 1909 roku w Purwiszkach, następnie z rodzicami mieszkał w Lublinie. Wraz z wybuchem I wojny światowej przenieśli się do Rosji. W 1922 roku, w ramach repatriacji, wrócili do Polski i ponownie zamieszkali w Lublinie.

Łobodowski debiutował w 1931 roku tomikiem "O czerwonej krwi", który to został skonfiskowany przez lubelską cenzurę. W tym czasie wydawał marksistowskie pisma kulturalne, związał się z ruchem prometejskim. Za publikację "Demonom nocy" (1935) został w 1937 roku laureatem Nagrody Młodych Polskiej Akademii Literatury.

Był jednym z niewielu poetów czasów międzywojennych, którzy odnawiali związki współczesnej liryki polskiej z tradycją szkoły ukraińskiej polskiego romantyzmu. Najczęstszym tonem jego wierszy był skrajny pesymizm oraz ciemny katastrofizm dziejów. Z kolei jego wiersze kozackie i orientalne głosiły swoisty élan vital.

Wziął udział w kampanii wrześniowej, po agresji ZSRR na Polskę, w 1939 roku. Po kilku ucieczkach z węgierskich obozów internowania przedostał się do Francji, gdzie został aresztowany i osadzony w więzieniu wojskowym. W 1941 roku wyjechał do Hiszpanii, gdzie spędził resztę życia.

Był jednym ze współzałożycieli Sekcji Polskiej Radia Madryt. W londyńskich "Wiadomościach" Mieczysława Grydzewskiego zamieszczał cykl swoich felietonów "Worek Judaszów". Publikował także w paryskiej "Kulturze". Odegrał znaczącą rolę w budowaniu powojennego dialogu polsko-ukraińskiego. 

W 1985 roku zarządzeniem prezydenta RP na uchodźstwie Edwarda Raczyńskiego został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za wieloletnią działalność na niwie kultury polskiej.

Czytaj także:

• Legenda Trylogii ukraińskiej Józefa Łobodowskiego
• Józef Łobodowski: od lewicy do "zwierzęcego antykomunizmu"
• Józef Łobodowski i jego działania na rzecz poprawy relacji polsko-ukraińskich

***