Data publikacji:
2025-01-27
Strona główna > Artykuł
"Był sobie Ruch" - reportaż Magdy Skawińskiej i Jakuba Tarki
Studio Reportażu i Dokumentu
Kiedyś były ich tysiące, niemal w każdym mieście. Z trzech stron przeszklone małe budki z zakładanymi na noc kratami i małymi, nisko umieszczonymi okienkami, przez które rozmawiało się ze sprzedawcą. Żeby coś kupić, trzeba się było mocno pochylić, a czasami nawet uklęknąć. Prawie każdy ma z nimi jakieś wspomnienia. W grudniu 2024 roku zamknięto ostatni kiosk "Ruchu". Tak skończyła się ponad stuletnia historia kiosków.
kiosk Ruchu w Warszawie w 1995 rokufot. Longin Wawrynkiewicz/PAP
"Był sobie Ruch" - reportaż Magdy Skawińskiej i Jakuba Tarki
Historia tych małych, popularnych kiosków rozpoczęła się w 1918 roku. Wtedy wydawcy - Jan Stanisław Gebethner i Jakub Mortkowicz powołali do życia Polskie Towarzystwo Księgarni Kolejowych "Ruch". A już rok później na peronie Dworca Głównego (wówczas Wiedeńskiego) w Warszawie otwarty został pierwszy kiosk "Ruchu".
W PRL-u firma została upaństwowiona i stała się monopolistą w kolportażu prasy. Przez lata zmieniał się wygląd kisoków i ich asortyment. Powołane do sprzedaży gazet i książek, oferowały także między innymi papierosy, mydła i proszki do prania, artykuły papiernicze, a nawet plastry na odciski.
Z powodu problemów z papierem nie wszystkie tytuły były ogólnie dostępne. Po popularne gazety ludzie ustawiali się w kolejkach. Powszechne były też teczki, do których sprzedawcy odkładali klientom zamówione dzienniki lub tygodniki.
Kioski pojawiały się też w filmach. Między innymi w kultowej komedii Stanisława Barei "Miś".
kiosk ruchu w muzeum motoryzacji WENA w Oławie /fot. Krzysztof Cesarz/PAPReportaż Magdy Skawińskiej i Jakuba Tarki to wspomnienia o kioskach ruchu. Bohaterowie reportażu opowiadają na przykład o tym, że aby kupić na przykład "Przegląd Sportowy" trzeba było też wziąć w pakiecie "Trybunę Ludu", czyli naczelny organ PZPR. także o układach z kioskarzami, żeby kupić papierosy. Ale to co najbardziej interesowało zawsze klientów to sprawa załatwiania potrzeb fizjologicznych. Czyli – czy w kioskach były toalety?
zamknięty kiosk Ruchu na warszawskiej Ochocie w styczniu 2025 roku /fot. Szymon Pulcyn/PAPReportaż Magdy Skawińskiej i Jakuba Tarki "Był sobie Ruch" emitowany był we wtorek (28 stycznia 2025) o godz. 18.40 na antenie Programu 3.
***
SRPR